Buurtaccu
Inleiding
Buurtaccu
Steeds vaker verschijnen er in de media artikelen over zonnepanelen op daken en op weilanden. In Nederland zijn er inmiddels ruim 1,5 miljoen huizen met daken die voorzien zijn van zonnepanelen. Dit is natuurlijk een zeer goede ontwikkeling. Echter aan deze onstuimige groei zit ook een keerzijde, namelijk dat netbeheerders in toenemende mate problemen
hebben om de opgewekte energie- voor zover die niet zelf wordt gebruikt- via het net te transporteren. Teveel stroom op het net op een bepaald moment leidt tot overbelasting, ook wel congestie genoemd.
Doordat vanaf 2025 de salderingsregeling voor particuliere zonpanelen stapsgewijs wordt afgebouwd, zal het terugleveren van opgewekte energie er toe leiden dat de vergoeding sterk zal fluctueren en zelfs ertoe zou kunnen leiden dat er geen vergoeding wordt verstrekt.
Bovenstaande ontwikkeling leidt ertoe dat er veel onderzoek plaatsvindt om de opgewekte energie op te slaan in accu’s, ook wel batterijen genoemd, voor later gebruik. Er zijn dan ook al veel leveranciers die accusystemen voor privégebruik aanbieden.
In dit artikel wordt een andere ontwikkeling besproken, namelijk die van een buurtbatterij. Een buurtbatterij of buurtaccu is bedoeld om stroom die lokaal is opgewekt door zonnepanelen (of windmolens) gezamenlijk ter plekke op te slaan en vervolgens weer lokaal te gebruiken dan wel te verkopen aan een energiemaatschappij. Het gaat in deze notitie om een batterij-oplossing en
niet zozeer over het de opwek-oplossing (op dak/veld op welke wijze dan ook).
Praktijkcases
Buurtbatterijen bevinden zich op dit moment nog in een experimenteerfase, vaak in samenwerking tussen energiecoöperaties en regionale netbeheerders. Netbeheerders doen mee aan deze experimenten om te onderzoeken wat de gevolgen ervan zijn voor de lokale energievoorziening en of het een oplossing kan zijn om het lokale elektriciteitsnet te ontlasten.
Als energie coöperatie is de ECE ook geïnteresseerd in deze ontwikkeling en heeft een aantal gerealiseerde projecten -praktijkcases- nader bestudeerd om kennis er van te nemen en lering uit te trekken. Deze praktijkcases zijn:
- Buurtaccu in Voorhout. Hier zijn 17 woningen voorzien van geïntegreerde
zonnepanelen, waarbij elk huis méér zonnestroom opwekt dan voor eigen gebruik nodig is. De woningen zijn onderling verbonden in een smart grid en kunnen zo dankzij een slim energiemanagementsysteem energie uitwisselen. Het surplus aan opgewekte zonnestroom leveren de woningen aan de batterij-gedreven snellader. De opgeslagen energie wordt gebruik om auto’s op te laden. - Project Crailo (’t Gooi) . Op het voormalig kazerneterrein van Crailo wordt gewerkt aan de wijk van de toekomst. Hier worden 590 woningen en circa 50.000 m2 bedrijventerrein op zo’n manier ingericht dat een volledig energiepositief gebied ontstaat. Daartoe worden er slimme laadpalen, energieopslag en slimme warmtepompen toegepast. Dit project is nog volop in ontwikkeling.
- Buurtaccu in Rijsenhout. In deze pilot, waarbij ook de netbeheerder Liander was betrokken, is voor bewoners (35 huishoudens) in Rijsenhout mogelijk gemaakt hun zelf opgewekte zonne-energie op te slaan in een buurtaccu. Daardoor kunnen huishoudens de in de batterij opgeslagen energie op een later moment gebruiken. Aan de hand van het actuele energiegebruik van de bewoners en de hoeveelheid opgewekte energie wordt bepaald of de energie het beste gebruikt, opgeslagen of terug geleverd moet worden aan het net. Deze pilot is na een jaar beëindigd.
- Buurtaccu Etten leur. Ook in deze gemeente heeft in de periode van 2012 t/m 2018 een proef gedraaid met een buurtaccu, in samenwerking met de netbeheerder Enexis.
Leerpunten voor de Energie Coöperatie Epe
Op basis van de bestudeerde praktijkcases heeft de ECE de volgende leerpunten dan wel aandachtspunten onderkend die bij een project met een buurtbatterij de aandacht vragen:
1. Bepaal de juridische structuur tussen de energie-coöperatie en de betrokken bewoners/huiseigenaren. Het gaat hierbij primair om het eigenaarschap van de buurtbatterij, waarbij het gezien de huidige wet- en regelgeving, voor de hand ligt dat dit de energie coöperatie is. Er wordt stroom opgewekt voor eigen risico en investering en dan mag de opgewekte stroom gedeeld worden met de mede-eigenaren of afgenomen worden door buurtbewoners;
2. Afspraken met betrekking tot de verreken-systematiek over het gebruik van de opgewekte/opgeslagen energie, zowel onderling als richting de energiemaatschappij. Bedenk hierbij dat een individuele bewoner zelf panelen kan installeren. In combinatie met de slimme meter zijn er stukjes hardware die dat voor elke aansluiting bijhouden, zowel voor leveren als afnemen;
3. De financiering van het batterij-installatie. De businesscase is op dit moment lastig rond te krijgen (schaalgrote, samenwerking/eigenaarschap, dure aansluiting,
onderhoud). Wel komen er steeds meer mogelijkheden voor lokale afname (bijvoorbeeld zelflevering). Voor individuele huishoudens is er op dit moment geen subsidiemogelijkheid voor de inzet van een batterij;
4. Een buurtaccu is wel een oplossing als de elektra niet terug geleverd mag worden en ter voorkomen van piekbelasting op het elektriciteitsnet, het congestieprobleem. Deelname of samenwerking met de netbeheerder (in gemeente Epe is dit Liander) is dan een voorwaarde. Dit omdat batterijen ook averechts kunnen werken voor netcongestie, een buurtbatterij vergt een tevens een extra aansluiting op het net, met additionele maakbaarheidsissues als gevolg. Tenslotte hindert wetgeving Liander om actief te investeren in batterijen;
5. Betrek een ervaren adviespartij bij de inrichting van een buurtbatterij, vanuit ons kennisnetwerk zijn hierover contacten met marktpartijen;
6. Houd goed contact met overheidsorganisaties. Een buurtbatterij heeft namelijk invloed op de publieke ruimte. Zie de Voorschriften omgevingsveiligheid (buurt)-batterijen opgesteld door Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Denk ook aan de richtlijnen voor (brand)veiligheid waaraan de buurtbatterij moet voldoen.
Vervolg
De Energie Coöperatie Epe blijft de ontwikkelingen op het gebied van buurtaccu’s nauwlettend
volgen. Daarnaast is, naar aanleiding van een vraag van enkele buurtbewoners, een onderzoek
gestart of ook binnen onze gemeente een pilot met een buurtbatterij kan plaatsvinden. Hiervoor
zijn inmiddels contacten gelegd met Liander en een leverancier voor de batterij-opstelling.